De Nederlandse Staatscourant is sinds 1 januari 1814 de officiële krant van Nederland. Zij bevat officiële aankondigingen, mededelingen, besluiten enzovoorts. Sinds 1 juli 2009 is de Staatscourant alleen nog te raadplegen via internet: www.officielebekendmakingen.nl . Op die site staan ook het Staatsblad en het Tractatenblad. De Staatscourant bevat vanaf die datum geen redactionele bijdragen meer. Onderstaande tabel bevat de namen van de officiële kranten van vóór 1814.
|
Officiële kranten van de Nederlandse staat tot 1814. |
||
|---|---|---|
|
Binnenlandsche Bataafsche Courant |
30- 8-1799 |
1- 1-1800 |
|
Bataafsche Staats-Courant |
14- 8-1805 |
11- 6-1806 |
|
Koninklijke Staats-Courant |
11- 6-1806 |
4- 7-1808 |
|
Koninklijke Courant |
4- 7-1808 |
1- 1-1811 |
|
Feuille Politique |
1-12-1811 |
1-12-1813 |
In de tweede helft van de negentiende eeuw verschenen veel nieuwe kranten. Een landelijke dagbladpers ontstond. Het Handelsblad was het eerste dagelijkse, landelijke dagblad (vanaf 1830). De dagbladpers werd, vooral na de afschaffing van het dagbladzegel in 1869, aanmerkelijk uitgebreid, voornamelijk met kranten die gefundeerd waren op een katholieke, protestantse, liberale of socialistische levensbeschouwing.
Zie over de katholieke pers:
- O.S. Lankhorst (red.), Bibliografie van Katholieke Nederlandse periodieken, Nijmegen, 1999
- J.M.H.J. Hemels, Pers en bewustwording van katholieken, in: Spiegel Historiael, 13 (1978), pp. 764-770
- G.W. Marsman, De katholieke dagbladpers in sociologisch perspectief, Assen, 1967.
Zie over de christelijke pers:
- G. Harinck en D. Th. Kuiper (red.), “Anderhalve eeuw protestantse periodieke pers”, in: Jaarboek voor de geschiedenis van het Nederlands protestantisme na 1800, 7 (1999)
- B. van der Ros, Geschiedenis van de christelijke dagbladpers in Nederland, Kampen, 1993.
Een bibliografie van Nederlandse protestantse periodieken is te vinden op de website van de VU.
Zie over de socialistische pers:
- A.C.J. de Vrankrijker, Het wervende woord, geschiedenis der socialistische week- en dagbladpers in Nederland, Amsterdam, 1950.
Alle tot nu toe in Nederland verschenen dagbladen met begin- en eventueel einddatum zijn vermeld in: J. van der Plasse, Kroniek van de Nederlandse dagbladpers, Amsterdam, 1999.
Tevens bevat deze kroniek een inventarisatie van feiten en cijfers in een chronologisch overzicht en een opsomming van gebeurtenissen in de krantenwereld zoals primeurs, fusies, stakingen, verboden en missers.
Het Bedrijfsfonds voor de Pers publiceerde een overzicht van gedrukte media voor culturele minderheden: S. Meulesteen, Inventarisatie van gedrukte media voor culturele minderheden in Nederland, Den Haag, 2003.
Onderstaande tabel geeft een overzicht van de voornaamste bladen die in de loop der tijd zijn verschenen met vermelding van het levensbeschouwelijke karakter ten tijde van de verschijning van het eerste nummer. Oplagecijfers en de namen van de hoofdredacteuren van landelijke dagbladen zijn elders in dit hoofdstuk opgenomen.
De voornaamste dagbladen in de loop der tijd verschenen met aanduiding van het levensbeschouwelijke karakter ten tijde van de verschijning van het eerste nummer.
|
Periode |
Naam |
Signatuur |
Bijzonderheden |
|---|---|---|---|
|
1618-1882 |
Amsterdamsche Courant |
Tot ca.1870 onder een andere naam; sinds 1848 dagblad |
|
|
1658- |
Oprechte Haarlemsche Courant |
liberaal |
Dagblad sinds 1847;1941 gefuseerd tot Haarlems Dagblad |
|
1686- |
Oprechte Leydsche Courant |
liberaal |
Dagblad sinds 1869; huidige naam: Leidse Courant |
|
1708-1904 |
’s-Gravenhaegsche Courant |
conservatief |
Dagblad; sinds 1846 als Dagblad van Zuidholland en ’s-Gravenhage |
|
1738-1867 |
Rotterdamsche Courant |
||
|
1814- |
Arnhemsche Courant |
liberaal |
Dagblad sinds 1854 |
|
1828- |
Algemeen Handelsblad |
liberaal |
Dagblad sinds 1830; in 1971 gefuseerd tot NRC/Handelsblad |
|
1844- |
Nieuwe Rotterdamsche Courant |
liberaal |
Dagblad sinds 1844; in 1971 gefuseerd tot NRC/Handelsblad |
|
1845-1974 |
De Tijd |
katholiek |
Dagblad sinds 1849; weekblad 1974; in 1990 gefuseerd met HP. |
|
1868-1959 |
De Maasbode |
katholiek |
dagblad sinds 1885; opgegaan in De Tijd |
|
1869-1982 |
Het Vaderland |
liberaal |
dagblad, na 1982 opgegaan in NRC/Handelsblad en AD |
|
1870-1998 |
Het Nieuws van den Dag |
neutraal |
dagblad; sinds 1923 na fusie geheten: De Courant Nieuws van de Dag |
|
1872-1944 |
De Standaard |
anti-revolutionair |
Dagblad |
|
1882-1895 |
De Amsterdammer |
radicaal |
Dagblad |
|
1883- |
De Haagsche Courant |
neutraal |
Dagblad |
|
1884-1971 |
Het Centrum |
katholiek |
Dagblad |
|
1893- |
De Telegraaf |
neutraal |
Dagblad |
|
1900- |
Het Volk |
socialistisch |
dagblad; vanaf 1945 geheten: Het Vrije Volk. Op 2 april 1991 gefuseerd met het Rotterdams Nieuwsblad tot: Rotterdams Dagblad. |
|
1906-1949 |
De Nederlander |
christelijk-historisch |
Dagblad |
|
1908-1937 |
De Tribune |
communistisch |
Dagblad |
|
1921- |
De Volkskrant |
katholiek |
Dagblad |
|
1937-1940 |
Het Volksdagblad |
communistisch |
Dagblad |
|
1940-1990 |
De Waarheid |
communistisch |
Dagblad |
|
1941- |
Het Parool |
socialistisch |
Dagblad |
|
1942- |
Trouw |
anti-revolutionair |
Dagblad |
|
1946- |
Algemeen Dagblad |
neutraal |
Dagblad |
Bron: M. Schneider, De Nederlandse krant 1618-1978. Van „nieuwstydinghe” tot dagblad, Amsterdam, 1979; K. Baschwitz, De krant door alle tijden, Amsterdam, 1950.
Zie voor verdere gegevens over in Nederland verschenen kranten: J.M.H.J. Hemels, Op de bres voor de pers. De strijd voor de klassieke persvrijheid, Assen, 1969, pp. 375-580: Repertorium van de Nederlandse pers.
Bovengenoemde kranten zijn betaalde kranten: lezers betalen voor de krant (al dan niet via een abonnement). In 1999 verschenen de eerste gratis kranten: Metro en Sp!ts. Metro heeft inmiddels een oplage van 500.000 waarmee circa 1,8 miljoen mensen worden bereikt. Voor Sp!tz gelden vergelijkbare cijfers. In 2007 kwamen er nog twee gratis kranten bij: DAG (dat ophield te verschijnen op 1 oktober 2009 en vanaf 1 oktober 2008 al alleen digitaal te verkrijgen was) en De Pers (dat eind maart 2012 ophield te bestaan).