De uitbreiding van het takenpakket betrof zowel een intensivering (uitbreiding/aanpassing van bestaande taken) als een extensivering van taken (opname van nieuwe taken) die niet alleen tot uitdrukking kwam in regelgeving, maar ook in een – overigens niet sterke – stijging van het aantal overheidsfunctionarissen (zie paragraaf 6). Zeker, op centraal niveau werden ambtenaren aangesteld., evenals op lokaal niveau, doch bepaald niet in spectaculaire aantallen. Sterker nog, het aantal functionarissen op centraal niveau bleef grosso modo vrij constant tot diep in de negentiende eeuw, terwijl op lokaal niveau het aantal functionarissen zelfs daalde. Op centraal niveau is dit een indicatie dat er in het takenpakket weinig veranderde en de nadruk vooralsnog bleef op regelgeving. Het aantal departementale diensten was ook beperkt. De daling op lokaal niveau werd door drie verschillende zaken veroorzaakt. Allereerst daalde het aantal werklieden in de periode 1820-1850, omdat men verschillende uitvoerende werkzaamheden privatiseerde (openbare werken, reiniging). Voorts daalde het aantal functionarissen bij de lokale markten, eenvoudig omdat deze – gegeven de dalende betekenis van de markthandel – boventallig waren geworden. In de jaren 1850-1870 deed zich opnieuw een daling voor, en nu omdat de lokale financiën door de afschaffing van tollen en accijnzen (1852-1865) op geheel andere leest werden geschoeid. Rond 1850 leek het erop dat de overheid, zowel centraal, als lokaal, zich had teruggetrokken op de traditionele taken van handhaving van openbare orde en veiligheid, financiën, buitenlandse zaken en defensie (uiteraard alleen centraal) en regelgeving. De jaren 1820-1870 zijn dan ook de jaren van nachtwakersstaat, een wat wonderlijk tussenspel wanneer we in aanmerking nemen dat overheidsinterventie ervoor en erna veel intensiever was en werd. Overigens wijken de ontwikkelingen in Nederland niet af van wat elders in West-Europa gebeurde. Allerwege werd de idee van overheidssturing als verouderd beschouwd en meenden bestuurders meer ruimte te moeten laten aan de particuliere sector.