Ouder dan 20 jaar

–

Stemgerechtig zijn

Een vaste woonplaats hebben

–

Ouder zijn dan 25 jaar

Verklaring afleggen, inhoudende: afkeer van het stadhouderschap en instemming met de gedachte van de volksoevereiniteit en de rechten van de mens en de burger

–

Vier jaar een vaste woonplaats hebben

Niet langer dan drie maanden van het laatst afgelopen jaar bedeeld zijn geweest uit de armenkassen

artikelen 32, 33:

ouder zijn dan 20 jaar

–

stemgerechtig zijn

eed afleggen (afkeer van stadhouderschap, federalisme, aristocatie en regeringsloosheid)

–

ouder zijn dan 30 jaar

,,inboorlingen” moeten tenminste twee jaar en vreemdelingen ten minsteg edurende tien jaar hun vaste woonplaats in de

Republiek gehad hebben

–

binnen de Republiek geboren zijn en de laatste tien jaar aldaar hun vaste woonplaats gehad hebben of elders geboren zijn en gedurende de laatste vijftien jaar hun vaste

woonplaats in de Republiek gehad hebben

in staat zijn de Nederlandse taal te lezen en te schrijven

in de lasten der maatschappij hun aandeel

dragen

uitgesloten zijn: zij die zich aan een kerkelijke eredienst verbinden of zich aan een vorm van openbaar onderwijs wijden

artikelen 27 en 29:

ouder zijn dan 20 jaar

–

stemgerechtig zijn

bestendige inwoning binnen de Republiek gedurende het laatste jaar voor ,,inboorling” en gedurende de laatste zes jaar voor vreemdelingen

–

35 jaar of ouder

kunnen lezen en schrijven van Nederduitsch

eed afleggen: trouw aan de grondwet en onderwerping aan de wet

uitgesloten: leraren van enige kerkelijke gezindheid

Artikelen 13 en 19:22

idem als Staatsregeling 1801

–

stemgerechtigd zijn

–

ouder dan 30 jaar

–

geboren binnen een der acht departementen of in de koloniën of bezitting van het Rijk

–

gedurende de laatste zes jaar gewoond hebben in het departement door welke ze be-noemd worden

–

mogen elkaar niet bestaan tot in de vierde graad van bloedverwantschap of zwangerschap

uitgesloten: leraren van enige kerkelijke gezindheid

artikelen, eerste afdeling, artikel 1:

idem als Staatsregeling 1805

–

idem als Staatsregeling 1805

artikelen 7, 16 en 52:

Idem als Constitutionele Wetten, 1806

–

Idem als Constitutionele Wetten, 1806

veranderingen: in plaats van een der acht departementen leze men Koningrijk; in plaats van vierde graad leze men derde graad

artikelen 59 en 60:

Staten-Generaal worden gekozen door Provinciale Staten: deze worden gekozen door:

–

Nederlanders

de edelen of ridderschappen

–

ingezetenen van een provincie

vertegenwoordigers der stede (gekozen door stadsraden, die op hun beurt gekozen worden door kiesmannen: deze werden gekozen door kiezers: om voor het kiesrecht in aanmerking te komen moet men over een bepaald bezit beschikken. art. 80. Grondwet)

–

30 jaar en ouder

de landelijke stand (de vertegenwoordigers werden gekozen door kiesraden, die op hun beurt werden gekozen door landbezitters)

–

ten hoogste bloedverwantschap of zwangerschap tot in de derde graad

uitgesloten: zee of landofficieren met een rang lager dan hoofdofficier

artikel 81:

de Tweede Kamer wordt gekozen door

–

idem als Grondwet 1815

provinciale staten: verder idem als

Grondwet 1814

artikel 79:

idem als Grondwet 1815

–

idem als Grondwet 1815

artikel 79:

Nederlanders

–

Nederlanders

mannelijke ingezetenen van 23 jaar en ouder die in de derecte belastingen een bepaalde som betalen die naar plaats kan variëren, maar die niet lager kan zijn dan ƒ 20,- en niet hoger dan ƒ 160,-

–

mannelijke ingezetenen van 30 jaar en ouder

in het volle genot zijn van burgelijke en burgerschapsrechten

–

in het volle genot zijn van burgelijke en burgerschapsrechten

artikel 84:

Nederlandse mannelijke ingezetenen van 23 jaar en ouder die een zeker minimum som in de directe belastingen betalen, of eigenaar danwel huurder zijn van een huis met een huurwaarde boven een bepaald minimum (uitwerking: over het laatste verlopen dienstjaar ter zake van het bewonen van een huis ten volle in de personele belasting of voor minstens ƒ 10,- in de grondbelasting zijn aangeslagen en belastingaanslag voldaan hebben)

–

Nederlanders

–

mannen van 30 jaar en ouder

–

niet bij rechterlijke uitspraak de beschikking of het beheer over zijn goederen hebben verloren

–

niet van de verkiesbaarheid ontzet zijn

Nederlandse mannelijke ingezetenen van 25

jaar en ouder24

5 soorten kiezers:

·

belastingkiezers: zij die zijn aangeslagen in een of meer der directe belastingen, namelijk grondbelasting (ten minste ƒ 1,–), vermogensbelasting, belasting op bedrijfs- en andere inkomsten, personele belasting

·

huurkiezers: zij die een huis of schip bewonen tegen een zekere huurpeijs, die varieerde van ƒ 0,80 tot ƒ 2,50 per week

·

loon- of pensioenkiezers: zij die een zeker inkomen of pensioen genieten, namelijk van ƒ 275,- tot ƒ 550,- per jaar: inkomen en pensioen worden eventueel opgeteld

·

spaarkiezers: zij die ten minste ƒ 100,- nominaal in het Grootboek der Nationale Schuld of ƒ 50,- in de Rijkspostspaarbank bezitten

·

Examenkiezers: zij die voldoen aan de eisen van bekwaamheid, door of krachtens de wet gesteld voor de benoembaarheid tot enig ambt, voor de vervulling van enige betrekking of de uitoefening van enig bedrijf of beroep (de laatste categorie werd in 1901 belangrijk uitgebreid: zie K.b. van 4 februari 1901, Stb. 1901. nr. 58)

artikel 84:

mannelijke ingezetenen

–

Nederlander (of door de wet alsNederland onderdaan erkend)

Nederlanders (of door de wet als Nederlandso nderdaan erkend)

–

niet van de verkiesbaarheid ontzet zijn

25 jaar of ouder

–

30 jaar of ouder

–

niet krachtens onherroepelijke rechterlijke uitspraak wegens krankzinnigheid of zwakheid van vermogens, de beschikking of het beheer over zijn goederen verloren hebben

degene die het kiesrecht is ontzegd bij onherroepelijke rechtelijke uitspraak

zij die rechtens van hun vrijheid zijn beroofd

zij die krachtens onherroepelijke rechterlijke uitspraak wegens krankzinnigheid of zwakheid van vermogens de beschikking of het beheer over hun goederen hebben verloren

zij die van de ouderlijke macht of de voogdij over een of meer hunner kinderen ontzet zijn

zij die bij onherroepelijke rechterlijke uitspraak tot ene gevangenisstraf van meer dan een jaar zijn veroordeeld, gedurende drie jaren nadat hunne straf is volbracht en levenslang wanneer voor de tweede maal en gelijke straf is opgelegd

zij die bij onherroepelijke rechterlijke uitspraak wegens bedelarij of landloperij zijn veroordeeld, gedurende drie jaren nadat hunne straf is volbracht, gedurende zes jaar, indien de straf voor de tweede maal, en levenslang, indien de straf voor de derde maal is opgelegd

zij die bij onherroepelijke rechterlijke uitspraken binnen een tijdsverloop van drie jaar meer dan tweemaal zijn veroordeeld wegens een strafbaar feit, insluitende openbare dronkenschap gedurende drie jaren nadat de laatste uitspraak onherroepelijk is geworden

,,mannelijke” geschrapt

artikel 85:

idem als Grondwet 1917

–

Nederlander (of door de wet als Nederlands onderdaan erkend zijn

–

30 jaar of ouder

–

niet krachtens onherroepelijke rechterlijke uitspraak wegens krankzinnigheid of zwakheid van vermogens de beschikking of het beheer over zijn goederen verloren hebben

–

niet van de uitoefening van het kiesrecht uitgesloten zijn krachtens de daaromtrent getroffen regeling (m.u.v. gerechtelijke vrijheidsberoving en veroordeling tot een gevangenisstraf anders dan wegens bedelarij of landloperij of wegens het feit waaruit openbare dronkenschap blijkt)

artikel 87

23 jaar of ouder

–

idem als Grondwet 1922

idem als Grondwet 1922

in plaats van uitsluitingsgrond 1: zij wie het kiesrecht is ontzegd bij onherroepelijke rechterlijke uitspraak of onherroepelijke uitspraak krachtens het Tribunaalbesluit of ingevolgde beslissing tot voorwaardelijke buitenvervolgingstelling krachtens het besluit Politieke Delinquenten, 1945

in plaats van uitsluitingsgrond 2: van de uitoefening van het kiesrecht zijn op de dag der stemming uitgesloten zij die op die dag van hun vrijheid zijn beroofd

uitsluitingsgrond 8: zij aan wie, nadat zij door zich zonder ons verlof in vijandelijke krijgs- of staatsdienst te begeven, het Nederlanderschap hebben verloren en dientegevolge staatsloos zijn geworden, het Nederlanderschap door de Minister van Justitie is verleend: indien aan hen bij onheropelijke uitspraak o.g.v. het Besluit Buitegewoon Strafrecht de dood- straf of levenslange gevangenisstraf is opgelegd: indien aan hen bij onheroepelijke uitspraak op grond van het Besluit Buitegewoon Strafrecht een tijdelijke vrijheidsstraf van meer dan een jaar is opgelegd, gedurende 10 jaren na het einde van hun detinering: indien aan hen bij onherroepelijke uitspraak op grond van het Tribunaalbesluit de bijzondere maatregel van internering is opgelegd, zonder27 dat daarbij het in acht nemen van een tijdsduur van minder dan een jaar voor de internering in overwging is gegeven, ge durende 10 jaren na het einde van hun internering

bij uitsluitingsgronden 5, 6 en 7 geldt dat de uitsluiting van een kiesrecht pas ingaat, wanneer de uitspraak in kracht van ge-wijsde is gedaan

in plaats van uitsluitingsgrond 5: zij die bij onheroepelijke rechterlijke uitspraak tot een gevangenisstraf van meer dan een jaar zijn veroordeeld, gedurende een tijdvak, de duur der straf drie jaren te boven gaande, en, indien wederom bij onherroepelijke rechterlijke uitspraak tot een dergelijke gevangennisstraf zijn veroordeeld, telkens gedurende een tijdvak, de duur der straf 8 jaren te boven gaande, met dien verstande dat de uitsluiting begind op de dag waarop de uitspraak in kracht van gewijsde is gedaan

in plaats van uitsluitingsgrond 6: zij die bij onheroepelijke rechterlijke uitspraak we-gens bedelarij of landloperij zijn veroor-deeld, gedurende een tijdvak, de duur der straf drie jaren te boven gaande, en, indien zij wederom bij onheroepelijke rechterlijke uitspraak wegens bedelarij of landloperij zijn veroordeeld, telkens gedurende een tijdvak, de duur der straf 8 jaren te boven gaande, met dien verstande dat de uitspraak in kracht van gewijsde gegaan

artikel 94:

idem Grondwet 1946

–

ouder dan 25 jaren

idem Grondwet 1946

Nederlander (,,of door de wet als nederlands onderdaan erkend” vervalt)

–

Nederlander (,,of door de wet als nederlands onderdaan erkend” vervalt)

18 jaren of ouder op de dag der stemming

Onder ingezetenen des Rijks worden mede verstaan Nederlanders die buiten Nederland in Nederlandse openbare dienst werkzaam zijn, alsmede hun Nederlandse echtgenoten, voor zover dezen met hen in gezinsverband leven

artikel 56 (nieuwe regeling):

Nederlander

–

Nederlander

18 jaar of ouder

–

18 jaar of ouder

behoudens bij de wet te bepalen uitzonderingen ten aanzien van Nederlanders die geen ingezetenen zijn. De Kieswet van 1989 werkt dit nader uit: deze uitzondering geldt voor degenen die op de dag van de kandidaatstelling hun werkelijke woonplaats hebben in de Nederlandse Antillen of Aruba.

–

niet uitgesloten van het kiesrecht

hij die wegens het begaan van een daartoe bij de wet aangewezen delict bij onherroepelijke rechterlijke uitspraak is veroordeeld tot een gevangenisstraf van ten minste een jaar en hierbij tevens is ontzet van het kiesrecht

artikel 80:

benoeming door de koning

–

Nederlanders

–

40 jaar en ouder

–

aanzienlijksten van het land door diensten aan de staat bewezen, door geboorte of door welstand

artikel 82:

idem als Grondwet 1815

–

idem als Grondwet 1815

artikel 78:

verkiezing door provinciale staten; de voorwaarden om kiezer te zijn voor de provincie zijn vrijwel gelijk aan die gesteld aan de kiezers voor de Tweede Kamer (artt. 76 en 123)

–

hoogst aangeslagen in de rijksdirecte belastingen: één op elke 3000: zielen in iedere provincie

–

zie verder de vereisten voor passief kiesrecht Tweede Kamer

artikel 90:

idem als Gronwet 1848

–

zie vereisten passief kiesrecht Tweede Kamer

–

of behoren tot de hoogst aangeslagenen in de rijksdirecte belastingen: één op elke 1500 zielen in iedere provincie of een of meer door de wet aangewezen ambten bekleden of bekleed hebben

artikel 90:

verkiezing door provinciale staten (ongewijzigd tot op heden)-

–

dezelfde vereisten als voor het lidmaatschap van de Tweede Kamer (ongewijzigd tot op heden