De invoering van het Algemeen Reglement in 1816 wekte nauwelijks protest. Toch leefden her en der bezwaren tegen het dominante geestesklimaat in kerk en samenleving. De Haagse predikant D. Molenaar publiceerde in 1819 een Eerzuil voor de Dordtse Synode. De conventikels van aanhangers van de bevindelijke geloofstraditie van de Nadere Reformatie beleefden een opbloei; in het Zeeuwsvlaamse Axel kwam het gezelschap rondom de oefenaar J.W. Vijgeboom zelfs formeel buiten de plaatselijke Hervormde gemeente te staan.

In 1823 publiceerde de kort tevoren tot het christendom overgegane Joodse dichter Isaac da Costa zijn Bezwaren tegen de Geest der eeuw. Hij was een leerling van Willem Bilderdijk, die aanhoudend de zelfgenoegzame rationalistische gezindheid van zijn tijdgenoten hekelde. Bilderdijk kan beschouwd worden als de wegbereider van het Réveil, een opwekkingsbeweging met internationale achtergronden en connecties die vooral in aristocratisch-patricische kringen aanhang vond. De mensen van het Réveil stonden een persoonlijk, gevoelsmatig geloof voor, orthodox maar meer gericht op het persoonlijk christelijk leven en de christelijke naastenliefde dan op de leer. Het Réveil legde sterke nadruk op evangelisatie en zending, onderwijs en caritas. Het ondernam allerlei actie tot steun aan maatschappelijk zwakken en ter bestrijding van misstanden. Naast anderen moet in dit verband vooral ds. O.G. Heldring genoemd worden.

Met name vanuit de Haagse Réveilkring werd een pleidooi voor structurele aanpak van de problemen in kerk en staat ontwikkeld. Mr. G. Groen van Prinsterer werd de voorman van de confessionele beweging in de Nederlandse Hervormde Kerk, die de klassieke belijdenisgeschriften als grondslag van het kerkelijk leven, ook in juridische zin, in ere hersteld wilde zien. Groen werd de leider van de antirevolutionaire richting die in kerk, staat en maatschappij het evangelie en de christelijk-historische denkwijs stelde tegenover de revolutie (de omkeer van denken en handelen, voortvloeiend uit ongeloof en streven naar menselijke autonomie). Zie: