Het jodendom geldt als de oudste van de drie grote monotheïstische godsdiensten in de wereld. Christendom en islam zijn uit het jodendom voortgekomen. Centraal staat de Hebreeuwse bijbel (de Tenach), het Oude Testament van het christendom, waarin de oorsprong en de geschiedenis van het joodse volk beschreven wordt vanaf de schepping. Deze bijbel bestaat uit drie delen: de Thora (de wet), de Newïem (de profeten) en de Ketoewiem (de geschriften). Tijdens de diensten in de synagoge vindt een openbare lezing van een gedeelte uit de Thora plaats. Op sjabbat (de wekelijkse rustdag op zaterdag) en feestdagen wordt de lezing afgesloten door voorlezing uit de Newiiém. Op bepaalde feestdagen wordt ook uit de Ketoewiem gelezen. De belangrijkste feestdagen zijn Rosj hasjana (nieuwjaar), Jom Kipoer (Grote Verzoendag), Soekot (het Loofhuttenfeest), Chanoeka (het Inwijdingsfeest), Poeriem (het Lotenfeest), Pesach (Pasen) en Sjavoeot (het Wekenfeest).
Ook thuis vormt de bestudering van de Thora de belangrijkste opdracht voor de jood. Behalve de Thora spelen verklaringen en voorschriften een rol die aangepast worden aan de zich wijzigende omstandigheden. Een schriftelijke neerslag is te vinden in de Talmoed, die in twee versies is verschenen: een Jeruzalemse en een Babylonische (vijfde en zesde eeuw). Door de lijvige omvang van deze werken werden er later samenvattingen gemaakt, waarvan de laatste zestiende-eeuwse Sjoelchan Aroech (gedekte tafel) nog steeds in gebruik is.
De joden beschouwen zich als het „uitverkoren” volk in de zin dat zij een „verbond” met God gesloten hebben. De basis voor dat verbond vormen de „Tien Geboden”, die de belangrijkste voorschriften voor het dagelijks handelen bevatten. De meer orthodoxe joden geloven in de komst van een messias, die het „Koninkrijk Gods” op aarde zal vestigen. De meer liberale joden geloven in een „messiaans idee”, een tijdperk van „verlossing” en vrede, dat eens zal aanbreken.
Voor verdere informatie, zie:
- A.H. Friedlander, „Het jodendom”, in: P.B. Clark (red.), Godsdiensten van de wereld. Ontstaan, ontwikkeling, tradities en betekenis van de grote godsdiensten van vandaag, Houten, 1993, pp. 16-39
- E. van Voolen, „Jodendom”, in: H. Schaeffer (hoofdred.), Handboek Godsdienst in Nederland, Amersfoort, 1992, pp. 63-73
- R.C. Musaph-Andriesse, Wat na de Tora kwam, Baarn, 1992
- H. Küng, Judaism, London, 1992
- E. van Voolen, Joods leven thuis en in de synagoge, Baarn, 1991
- S.W. Baron, A social and religious history of the Jews, New York-London-Philadelphia, 1969-1973.
Voor algemene informatie over de (geschiedenis van de) joden in Nederland, zie:
- J.C.H. Blom, R.G. Fuks-Mansveld en I. Schöffer (red.), Geschiedenis van de joden in Nederland, Amsterdam, 1995
- J. Michman e.a., Pinkas. Geschiedenis van de joodse gemeenschap in Nederland, Ede/Antwerpen, 1992
- J. Stoutenbeek en P. Vigeveno, Joods Nederland. Een cultuurhistorische gids, Amsterdam, 1989
- M.H. Gans, Memorboek. Platenatlas van het leven der joden in Nederland van de middeleeuwen tot 1940, Baarn, 1988 (6e druk; le druk 1971)
- H. Brugmans en A. Frank (red.), Geschiedenis der Joden in Nederland, Amsterdam, 1940\
- J. Zwarts, Hoofdstukken uit de geschiedenis der Joden in Nederland, Zutphen, 1929
- H.J. Koenen, Geschiedenis der Joden in Nederland, Utrecht, 1843.
Bibliografieën:
- H. Blok en D. Hersch, Bibliografie Jodendom. Recente publikaties over Jodendom en Israël voor het Nederlandse taalgebied, Leuven, 1992
- K.A.D. Smelik (red.), Bibliografische Verkenningen 5. Jodendom. Bibliografie over het Jodendom en Israël voor het Nederlandse taalgebied, ’s-Gravenhage, 1983.
Zie ook de beredeneerde bibliografieën in: J.C.H. Blom e.a., Geschiedenis van de joden in Nederland, Amsterdam, 1995, pp. 440-487.