Levensbeschouwing

In hun uit 1984 daterende studie over sociale bewegingen en hun culturele betekenis wijdden Van der Loo, Snel en Van Steenbergen een hoofdstuk aan wat zij noemden de persoonlijke groeibeweging, dat wil zeggen dat netwerk van actoren en activiteiten dat gericht was op de persoonlijke ontwikkeling en ontplooiing en de „bewustzijnsverruiming” van de participanten. De nadruk lag hierin dus op het innerlijk heil van de deelnemers, zij het dat de achterliggende gedachte vaak was dat wanneer eenmaal voldoende individuen persoonlijk gegroeid zouden zijn, daardoor ook de maatschappij als geheel in gunstige zin zou veranderen. Belangrijke delen van de milieu- en vrouwenbeweging waren in die tijd al grotendeels of gedeeltelijk op persoonlijke groei georiënteerd.

Sindsdien heeft dit segment van sociale bewegingen, waarvoor thans de term „New Age” in zwang is, zich verder ontwikkeld. Het New Age-denken heeft in de jaren tachtig en negentig vooral onder hoger opgeleide Nederlanders furore gemaakt. „New Age” staat voor een bonte verscheidenheid aan activiteiten en groeperingen, maar heeft als gemeenschappelijke noemer de afwijzing van een persoonlijke God, het geloof dat er toch „meer” is tussen hemel en aarde, wat vaak gepaard gaat met een geloof in paranormale verschijnselen, en de preoccupatie met innerlijk heil. Het New Age-denken komt men onder andere tegen in de gezondheidszorg, de milieubeweging en het organisatieadvieswezen. „New Age” sluit prima aan op het (post)moderne levensgevoel: New Ageaanhangers gedragen zich als consumenten die in de supermarkt van levensbeschouwelijke waren die „producten” aanschaffen die bij hun individuele smaak passen. Het is echter niet zo dat sympathisanten van New Age zich uitsluitend bekommeren om hun zieleheil; zij lijken meer dan andere Nederlanders „maatschappelijk betrokken” te zijn en geven vooral blijk van hun zorgen voor het milieu.

Ook maatschappelijk betrokken is de zogenaamde basisbeweging, die actief is in de marge van zowel de grote protestantse kerken als de Rooms-Katholieke Kerk. Zij verzet zich tegen de verstarring en bureaucratisering van de grote kerkgenootschappen. De Acht Mei-beweging is hiervan het bekendste voorbeeld. Activisten uit de basisbeweging maar ook andere kerkgangers zijn actief bij bestrijding van armoede, milieuacties en hulpverlening aan vluchtelingen.

Zie voor informatie over „New Age”:

  • J.W. Becker, J. de Hart en J. Mens, Secularisatie en alternatieve zingeving in Nederland, Rijswijk, 1997
  • M. Moerland (red.), De kool en de geit in de Nieuwe Tijd. Wetenschappelijke reflecties op New Age, Utrecht, 1996
  • W.J. Hanegraaff, New Age Religion and Western Culture. Esotericism in the Mirror of Secular Thought, Leiden, 1996. 
Scroll naar boven