Om inzicht te krijgen in de behoefte aan onderwijsvoorzieningen, worden – mede gebaseerd op de bevolkingsprognose van het CBS – jaarlijks ramingen van de aantallen per schoolsoort in de komende jaren te verwachten leerlingen en studenten opgesteld door het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen: de zogenaamde Referentieraming. Hiervan wordt verslag gedaan in de begroting van het ministerie. Het Centraal Planbureau richt zich hiernaast ook op de langere termijn, mede ter wille van economie en arbeidsmarkt. In de in paragraaf 10.1 genoemde studie wordt in algemene zin ingegaan op de ontwikkeling van richting en kwalificatieniveau van de bevolking en beroepsbevolking.
Omdat, zeker voor het hoger onderwijs, het beleid niet uitsluitend volgend is ten aanzien van de vraag naar onderwijs, vormt ook de behoefte aan bepaalde categorieën opgeleiden object van toekomstverkenning. Dit laatste, om tijdig maatregelen te kunnen treffen ter stimulering van een bepaalde instroom of ter ontmoediging daarvan. Tal van andere instellingen zijn bij deze vraag/aanbodverkenningen op deelmarkten betrokken. Zo maakt het IVA, Instituut voor Sociaal-Wetenschappelijk Onderzoek, prognoses van vraag en aanbod van onderwijzend personeel. In paragraaf 11 zijn enkele voorbeelden van dergelijke studies op het gebied van gezondheidszorg aan de orde gesteld.
Geven bovengenoemde studies informatie over de ontwikkeling van de output van het onderwijs, in onderstaande verkenning staat de toekomst van het stelsel van hoger onderwijs zelf centraal: Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, Hoger onderwijs in fasen, Den Haag, 1995.
De doelstellingen van het hoger onderwijs worden geplaatst tegen de achtergrond van de veranderde omstandigheden: massale instroom, steeds minder opleidingsspecifieke beroepen en functies bij steeds specifiekere opleidingen, de toenemende betekenis van de Europese eenwording voor onderwijseisen en –standaarden. De WRR ontwikkelt enkele beleidsscenario’s, gebaseerd op een aantal ontwikkelingsprincipes voor het hoger onderwijs.