Sinds de late middeleeuwen werd het Gebruikelijk dat voor belangrijke functies, zoals thesaurier, pensionaris en stadsdoctor, mensen werden aangetrokken met een juridische respectievelijk medische opleiding. Voor het overgrote deel van de functies gold echter dat deskundigheid werd opgebouwd als vrijwilliger (volontair: zoals klerken) enlof in de vorm van on-the-job training (zoals op lokaal niveau schoolmeesters en vroedvrouwen). Selectie van functionarissen vond plaats op basis van persoonlijke relaties. Sinds de vroege achttiende eeuw werd het gebruikelijk – althans op lokaal niveau – dat kandidaten voor bepaalde functies (alweer: schoolmeesters en vroedvrouwen) werden aangesteld na een formele sollicitatieprocedure (bekendmaking in kranten, selectiekandidaten, gesprekken met en bekwaamheidstest door kandidaten, aanstelling). Deze procedure stond open voor iedereen, dat wil zeggen dat rekrutering steeds minder afhankelijk was van persoonlijke contacten. Het rekruteringsdomein voor dit type functies was dan ook niet langer meer lokaal, maar regionaal. Schoolmeesters en vroedvrouwen konden carrière maken door van kleinere naar grotere plaatsen te trekken. Voor ambtenaren-in-engere-zin ontstonden dergelijke procedures na het midden van de vorige eeuw. Voor hogere ambtelijke respectievelijk bestuurlijke functies in dorp, stad of gewest was over het algemeen bloedverwantschap en/of vriendschap met zittende functionarissen voldoende. Daarbij gold echter wel dat voor de hoogste ambtelijke functies (griffier, raadspensionaris) in de gewesten over het algemeen een juridische opleiding noodzakelijk werd geacht, terwijl enige bestuurlijke of andere relevante maatschappelijke ervaring bij rekrutering een streepje voor gaf. Lagere functies waren te vergeven door politieke bestuurders. Door middel van het stelsel van politieke patronage verwierven deze steun. Zeker in de hogere geledingen was het onderscheid tussen politieke en ambtelijke functies nauwelijks te maken (zie ook paragraaf 3).