Verschillen tussen provincies komen deels voort uit verschillen in de fysisch-geografische kenmerken van een gebied. Deze komen bijvoorbeeld tot uitdrukking in het grondgebruik binnen de provincies. De totale oppervlakte van Nederland is ruim 41 miljoen hectare die met uitzondering van een half miljoen hectare is ingedeeld bij een gemeente. In tabel 3 is een overzicht gegeven van het bodemgebruik per provincie in 1985. In een zo verstedelijkt land als het onze is het dan opvallend te zien dat slechts 7 tot 8% de categorie “bebouwde terreinen” betreft.
Tabel 3. Bodemgebruik per provincie, 1 januari 1985.
agrarisch gebruik |
bos |
natuurlijk terrein |
bebouw de terreinen |
overige gronden |
water |
totale opper vlakte |
|
100ha |
|||||||
Groningen |
1.984 |
28 |
50 |
146 |
129 |
276 |
2.611 |
Friesland |
2.704 |
90 |
257 |
134 |
168 |
438 |
3.792 |
Drenthe |
2.002 |
264 |
112 |
123 |
154 |
25 |
2.681 |
Overijssel |
2.907 |
352 |
124 |
210 |
218 |
lis |
3.925 |
Gelderland |
3.169 |
863 |
245 |
382 |
352 |
128 |
5.139 |
Utrecht |
836 |
179 |
29 |
174 |
114 |
71 |
1.402 |
Noord-Holland |
1.706 |
99 |
194 |
368 |
300 |
291 |
2.958 |
Zuid-Holland |
1.900 |
42 |
163 |
458 |
343 |
458 |
3.363 |
Zeeland |
1.443 |
23 |
87 |
95 |
138 |
1.231 |
3.017 |
Noord-Brabant |
3.283 |
659 |
142 |
504 |
367 |
151 |
5.106 |
Limburg |
1.384 |
285 |
46 |
261 |
193 |
39 |
2.209 |
ZIJP |
656 |
118 |
49 |
30 |
85 |
193 |
1.131 |
Nederland |
23.974 |
3.003 |
1.497 |
2.885 |
2.561 |
3.414 |
37.334 |
Bron. CBS, Statistisch Jaarboek 1993, p. 29.
Overigens zijn er betreffende de categorie “bebouwde terreinen” uitschieters naar boven en onder (zie tabel 4).
Tabel 4. Bebouwd terrein per 1-1-1985 in procenten.
Bron: CBS, Statistisch Jaarboek 1993. p. 29.
Hieruit blijkt opnieuw hoe de belangrijkste bevolkingsconeentraties te vinden zijn in de drie westelijke en de twee zuidelijke provincies. De bevolking is niet evenredig over het grondgebied gespreid, maar vooral in de stedelijke agglomeraties te vinden. Van de 21 stedelijke agglomeraties in ons land met 100 000 of meer inwoners bevinden zich er tien in de drie westelijke en zeven in de twee zuidelijke provincies (zie tabel 5).
Tabel 5. Bevolking en landoppervlakte van de stedelijke agglomeraties met 100 000 of meer inwoners, 1-1-1992.
rangnr. |
inwoners |
landopper- |
|
inwonertal |
vlakte in km2 |
||
Amsterdam |
1 |
1.079.702 |
639,94 |
Arnhem |
6 |
305.906 |
375,29 |
Breda |
18 |
162.951 |
174,96 |
Dordrecht |
|||
Zwijndrecht |
12 |
210.440 |
134,65 |
Eindhoven |
5 |
388.355 |
449,95 |
Enschede-Hengelo |
8 |
252.989 |
251,78 |
Geleen-Sittard |
16 |
183.256 |
247,38 |
‘s-Gravenhage |
3 |
692.581 |
212,42 |
Groningen |
13 |
208.474 |
195,54 |
Haarlem |
11 |
214.376 |
110,40 |
Heerlen-Kerkrade |
7 |
269.070 |
211,57 |
‘s-Hertogenbosch |
14 |
199.924 |
237,85 |
Hilversum |
21 |
102.481 |
82,86 |
Leiden |
15 |
190.565 |
83,94 |
Maastricht |
17 |
163.818 |
161,36 |
Nijmegen |
9 |
245.583 |
274,17 |
Rotterdam |
2 |
1.060.379 |
423,08 |
Tilburg |
10 |
233.693 |
274,47 |
Utrecht |
4 |
539.471 |
440,04 |
Velsen-Beverwijk |
20 |
130.628 |
90,95 |
Zaanstreek |
19 |
145.284 |
112,93 |
Bron: CBS, Statistisch Jaarboek 1993, p. 52.