Verkiezingen sinds 1918

De officiële verkiezingsuitslagen voor de tweede-kamerverkiezingen worden door het centraal stembureau steeds na elke verkiezing gepubliceerd in bijvoegsels bij de Nederlandse Staatscourant. Elk bijvoegsel bevat de lijsten van kandidaten ingediend voor elk van de 18 kieskringen. het aantal geldig uitgebrachte stemmen op elke kandidaat, het totaal aantal geldig uitgebrachte stemmen in het gehele land, de op basis daarvan berekende kiesdeler, opgaven van lijstverbindingen (tot het afschaffen daarvan in 2017) en de op de verbonden lijsten totaal aantallen uitgebrachte geldige stemmen, het aantal zetels toegewezen aan iedere lijst of groep verbonden lijsten, de namen van verkozen kandidaten, en de namen van hun opvolgers die bij tussentijds uittreden van hogergeplaatsten tot lid van het parlement verkozen verklaard zullen worden. Hiernaast publiceert het Centraal Bureau voor de Statistiek sinds 1933 aparte verkiezingsstatistieken. Uitslagen van eerdere verkiezingen zijn door het C BS niet gepubliceerd. Op het Sociaal – Geografisch Instituut van de Universiteit van Amsterdam bevindt zich een computer-bestand met uitslagen van tweede-kamerverkiezingen van 1922, 1925 en 1929 per gemeente. Op grond van in kranten gepubliceerde uitslagen is voor enkele honderden gemeenten een redelijk betrouwbare uitslag bepaald. die in ieder geval volledig is voor de grootste partijen. Deze waren voor de tweede-kamerverkiezingen van 1933 en 1937 opgenomen in de Statistiek der gemeenten. In 1946 verscheen een gecombineerde statistiek voor de verkiezingen van Tweede Kamer, provinciale staten en gemeenten. Van 1948 tot en met 1998 verscheen na elke verkiezing de Statistiek der verkiezingen (Tweede Kamer). Uitslagen, waaronder aantallen uitgebrachte stemmen, blanco en ongeldige stemmen, geldige stemmen en uitgebrachte stemmen (in absolute cijfers en in percentages) worden daarin weergegeven voor gemeenten, en een aantal grotere eenheden, waaronder statenkieskringen, kieskringen, provincies, naar urbanisatiegraad onderscheiden gebieden, het gehele land en dergelijke. Elke statistiek bevat een aantal samenvatende tabellen, onder meer over herkomst naar beroep en zittingsduur van de verkozen kamerleden. Tevens bevatten verschillende van deze statistieken cartografisch materiaal, onder meer over opkomstverschillen, en winst en verlies partijen.

Tegenwoordig publiceert het CBS een aantal gegevens van verkiezingen voor de Tweede Kamer (gegevens vanaf 1918), Provinciale Staten (gegevens vanaf 1946), Gemeenteraden (gegevens vanaf 2002) en Europees Parlement (gegevens vanaf 1979) op “Statline”, te bezoeken via de website www.cbs.nl. Voor wat betreft de Tweede-Kamerverkiezingen gaat het hierbij om: aantal kiesgerechtigden, opkomstpercentages, totaal aantal stemmen, totaal ongeldige stemmen, percentages stemmen per partij en de zetelverdeling. Voor de verkiezingen van 2002 en 2003 zijn ook uitsplitsingen naar regio’s, zoals provincies, opgenomen. Een aantal van de hierboven genoemde gegevens die in de Statistiek der verkiezingen wél voorkwamen zijn echter niet, via “Statline” te vinden. Zo worden gegevens naar rato van stedelijkheid niet langer verzameld.

Door de Amerikaanse onderzoeker J.J. Houska is het materiaal van de tweede-kamerverkiezingen tussen 1946 en 1967 in een computerbestand opgenomen, hetwelk gedeponeerd is bij de afdeling Politieke Wetenschap van de Rijksuniversiteit te Leiden. Voor resultaten van Houska’s onderzoek zie: J.J. Houska, influencing mass political behavior: elite and mass political subcultures in the Netherlands and Austria, Berkeley, California, 1985.

 

Nuttige compilaties van Nederlandse verkiezingsuitslagen zijn ook in buitenlandse publikaties verschenen:

  • D. Nohlen, Wahlsysteme der Welt. Daten und Analysen. Ein Handbuch, München, 1978, pp.213-222
  • T. Mackie en R. Rose, International almanac of electoral history, Londen, 1974, pp.267-289
  • G. H. Scholten en G. Ringnalda, Netherlands, in: S. Rokkan en J. Meyriat (red.), International guide to electoral statistics, ’s-Gravenhage 1969, pp. 257-260 (gegevens over kiesgerechtigden, uitgebrachte stemmen, geldige stemmen en zetelaantallen voor de voornaamste partijen tussen 1918 en 1967).
Scroll naar boven