Het voorspellende electorale onderzoek is bovenal gericht op de vraag wie de aanstaande verkiezingen gaat winnen of verliezen. Het tweede hoofdtype onderzoek is niet voorspellend van aard, maar houdt zich primair bezig met het verschaffen van inzicht in en het verklaren van de verkiezingsuitslag en het electorale gedrag van de kiesgerechtigden. Dit verklarende electorale onderzoek toegespitst op de vraag waarom sommige kiesgerechtigden wel en andere kiesgerechtigden niet van hun stemrecht gebruik maken, waarom kiezers een voorkeur voor een bepaalde partij uitspreken en waarom zij (althans een deel der kiezers) soms van partijkeuze veranderen. Voor Nederland kan de ontwikkeling van het verklarende kiezersonderzoek grofweg in twee perioden worden ingedeeld: de periode 1945-1965 en de periode na 1965. Het lijkt nauwelijks toeval, dat deze periodisering samenvalt met de belangrijkste perioden in de na-oorlogse Nederlandse politiek.