Burgemeesters worden eveneens door de Kroon benoemd op voordracht van de minister van Binnenlandse Zaken en op aanbeveling van de Commissaris der Koningin. Vroeger achtte men het beroep van burgemeester niet geschikt voor vrouwen. Zo luidde bijvoorbeeld een uitspraak van jonkheer Ruys de Beerenbrouck, de toenmalige minister van Binnenlandse zaken, tijdens een kamerdebat over deze kwestie in 1930:

„Zowel de physieke als de geestelijke geaardheid der vrouw brengt mede, dat zij voor bepaalde onderdeelen van de taak, aan het burgemeestersschap verbonden, minder geschikt is dan de man” (Geciteerd bij M. L. van de Sande, „Mevrouw de burgemeester..”, in: W. Derksen (red.), De burgermeester, van magistraat tot modern bestuurder, Deventer, 1984, pp. 165-166).

In 1904 werd de uitsluiting van de vrouw voor het ambt van burgemeester (en dat van gemeentesecretaris, gemeenteontvanger en ambtenaar van de burgerlijke stand) uitdrukkelijk in de Gemeentewet vastgelegd. Zie voor de verschillende veranderingen Staatsblad 1904, nr. 25.

In de Gemeentewet van 31 januari 1931 (Stb. 1931, nr. 41) werd het voorschrift over het geslacht van de burgemeester uit de Gemeentewet geschrapt, evenals van de andere hierboven genoemde ambten. De formele gelijkstelling heeft tot op heden niet geleid tot een evenwichtige verdeling van burgemeestersposten over mannen en vrouwen. Het duurde nog tot 1946 alvorens de eerste vrouw tot „burgervader” zou worden benoemd: G. C. Th. M. Smulders-Beliën, burgemeester van Oost-, West- en Middelbeers.

Tabel 21. Aantal vrouwelijke burgermeesters, 1982-1991

Tijdstip	Aantal	Aantal vr. burgemeesters
	gemeenten
		abs.	%
Oktober 1982	774	23	3.0
Mei 1987	714	25	3.5
Mei 1989	633	36	5,6
Januari 1991	637	51	8,0
Januari 1995	608	78	12,8
Januari 1999	513	89	17,3

Bron: Emancipatieraad, Vrouwen in politiek en openbaar bestuur, ’s-Gravenhage, 1991, p. 60.

Ministerie van Binnenlandse Zaken, Voortgangsrapportages Vrouwen in Politiek en Openbaar Bestuur, 1995, 1999, p. 15, 16.

In oktober 1982 waren er in Nederland 23 vrouwelijke burgemeesters, 3% van het totale aantal. Sindsdien is het percentage langzaam gestegen tot 8% in 1991 en tot 17,3% in 1999. Tot 1989 steeg het percentage nauwelijks, steeds met tienden van procenten. Daarna is de toename iets sterker. Vergeleken met de voorgaande jaren, zijn er sinds de toetreding van het kabinet Lubbers III meer vrouwen tot burgemeester benoemd. Sinds 1992 voert de rijksoverheid dan ook een expliciet beleid om meer vrouwelijke burgemeesters te benoemen.

Over een evenwichtiger verdeling van burgemeestersposten over mannen en vrouwen, zie:

De 89 posten in 1999 waarop vrouwen zijn benoemd zijn verdeeld over de vier grote partijen en Groen Links. Het grootste aantal vrouwelijke burgemeesters komt van PvdA-huize, 36, gevolgd door 21 van het CDA, 21 van de VVD, negen van D66 en twee van Groen Links. Relevanter is te weten welk aandeel van de posten per partij wordt ingenomen door vrouwen. In tabel 22 staan deze gegevens voor drie jaren, 1986, 1990 en 1999.

Tabel 22. Burgemeesters naar geslacht en politieke partij, 1986, 1991 en 1999

	1986		1991		1999
Partij	Totaal	%Vrouwen	Totaal	%Vrouwen	Totaal	%Vrouwen
CDA	406	1,5	339	2,9	223	9,4
PvdA	153	7,8	152	12,5	148	24,3
VVD	122	7,4	112	11,6	101	20,8
D66	12	8,3	14	35,7	25	36,0
Groen Links(a)	4	25,0	3	0	4	50,0
Kleine Christ.
Partijen	14	0	14	0	11	0
Overige	3	0	0	0	1	0

a. Voor 1986 bestaande uit PPR (3 mannen), CPN (1 vrouw) en voor 1990 PPR (2 mannen).

Bron: Emancipatieraad, Vrouwen in politiek en openbaar bestuur, ’s-Gravenhage, 1991, p. 60.

Ministerie van Binnenlandse Zaken, Voortgangsrapportage Vrouwen in Politiek en Openbaar bestuur, 1999, p. 18.

Het CDA blijft duidelijk achter bij de overige partijen, terwijl deze partij toch nog steeds het grootste aantal burgemeestersposten in haar bezit heeft.

Gemeentegrootte is bij de verdeling van burgemeestersposten een belangrijk criterium: hoe groter de gemeente, hoe belangrijker de post en hoe minder vrouwen wij daar aantreffen.

Tabel 23. Aantal vrouwelijke burgemeesters naar gemeentegrootte, 1999.

Gemeentegrootte
	Totaal aantal	% Vrouwelijke
	gemeenten	burgemeesters
< 8.000 inwoners	69	23,2
8.001-14.000 inwoners	139	21,6
14.001-24.000 inwoners	140	17,9
24.001-40.000 inwoners	91	14,3
40.001-100.000 inwoners	52	7,7
>100.000 inwoners	22	4,5

Bron: Ministerie van Binnenlandse Zaken, Voortgangsrapportage Vrouwen in politiek en openbaar bestuur, 1999, p. 19.

De meeste vrouwen vervullen het burgemeestersambt in gemeenten met minder dan 8.000 inwoners. In 1999 was slechts één vrouw burgemeester van een stad met meer dan 100.000 inwoners, A. Brouwer (PvdA), burgemeester van Utrecht.