De waterschapswet geeft bevoegdheden, taken en verantwoordelijkheden aan de diverse bestuursorganen van deze functionele bestuursvorm. Voor de waterschappen is artikel 2 lid 2 Wsw de wezenlijkste bepaling van de wet omdat daarin is vastgelegd dat de zorg voor lokale en regionale waterstaat (waterkering en –huishouding) in beginsel aan waterschappen dient te worden opgedragen. Dit betekent dat er geen ruimte meer is voor waterkwaliteitsbeheer door provincies en gemeenten, een inperking van de vrijheid van de provincies bij uitvoering van de Wvo. Ook belangrijk zijn de bepalingen die er toe strekken dat het preventieve provinciale toezicht bijna geheel wordt afgeschaft en wordt vervangen door repressief toezicht.