Religie en wetenschap leveren tot op grote hoogte concurerende zingevingen op. Tot voor kort werd er in Nederland weinig onderzoek gedaan naar het beeld van de wetenschap bij de bevolking. In de Verenigde Staten organiseert de National Science Foundation een monitor, waarin onder meer opvattingen aan bod komen. Zie: Science and Engineering Indicators 2000, National Science Foundation, Washington, DC, 2000.
Het laatste rapport in de reeks wordt gepubliceerd op een website. Voor 2000 is dat www.nsf.gov/sbe/srs/seind00/start.htm.
Zie verder voor internationale gegevens, visies en verdere literatuurverwijzingen:
- Science and technology in the public eye, Parijs, OECD, 1997
- D. Nelkin, Selling science. How the press covers science and technology., New York, 1995.
In Nederland valt te wijzen op:
- WTS. Tijdschrift voor wetenschap, technologie en samenleving (diverse jaren)
- R. van den Hurk en C. Smink. De houding van burgers ten opzicht van wetenschaps- en techniekcommunicatie, Leiden, 2000 (management summary)
- A. Esmeijer. Sluiswachters in de wetenschapscommunicatie. Een studie naar de selectieprocessen bij het populariseren van (alpha)onderzoek, Amsterdam, Vrije Universiteit, 1999
- W. Knulst en P. van Beek, Publiek en techniek. Opvattingen over technologische vernieuwingen, Rijswijk, Sociaal en Cultureel Planbureau, 1988.
Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) organiseerden deze organisatie en het Sociaal en Cultureel Planbureau een onderzoek naar het beeld van de wetenschap bij het Nederlandse volk. Er werden eveneens leden van de Eerste en van de Tweede Kamer, wetenschapsjournalisten en adviseurs bij de centrale overheid bij het onderzoek betrokken.
Het aanzien van de wetenschap was hoog. De mensen hadden er veel respect voor, maar zij wisten er weinig van. Ongeveer een derde van de bevolking was in niet staat aan te geven wat zij onder wetenschap verstond. 43% van de bevolking las nooit iets over wetenschap en 47% keek nooit naar iets wetenschappelijks op de televisie. Deze cijfers lijken hoog, maar toch is wetenschap nog ongeveer even populair als andere onderdelen van de cultuur, zoals literatuur en sport. De mensen zagen vooral de exacte vakken als wetenschap. De belangstelling ging vooral uit naar medische wetenschap (de gezondheid) en naar technische innovaties of nieuwe uitvindingen. Vooral de opleiding, die de mensen hebben gevolgd, bepaalt hun belangstelling voor en hun kennis van wetenschap. Hoe hoger de opleiding is, hoe meer men van wetenschap weet en hoe positiever men die waardeert. Toch viel er nog een zelfstandige betekenis toe te kennen aan de motivatie, met andere woorden, mensen die laag zijn opgeleid en toch iets van wetenschap willen weten verwerven die kennis ook wel. Zie voor de volledige resultaten, ook die van de Kamerleden, wetenschapsjournalisten en adviseurs:
- J.W. Becker en P.M. van Rooijen, Het beeld van de wetenschap in Nederland. Opvattingen van de bevolking, wetenschapsjournalisten, adviseurs en Kamerleden, Den Haag, 2001
- J.W. Becker en P. Schnabel, Beeldige wetenschap. NWO 50 jaar, Den Haag, 2000.