Aan de verkiezing van leden van vertegenwoordigende organen gaat een selectieproces vooraf. In Nederland zijn het de politieke partijen en niet de kiezers die de kandidaten voor de vertegenwoordigende organen selecteren en op de kandidatenlijst plaatsen. Over kandidaatstelling van vrouwen in politieke partijen, en onderzoek naar de plaatsten die vrouwen op lijsten innemen, zie:
- M. Leijenaar, „Gedwongen Evenwicht. Quota en wettelijke maatregelen in enkele Europese landen gericht op het bereiken van een genderevenwicht in het parlement”, in: C. van Baalen (red.), Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 1999, Den Haag, SDU, 1999, pp. 35-45
- M. Leijenaar, B. Niemöller en A. van der Kooij, Kandidaten gezocht. Politieke partijen en het streven naar grotere diversiteit onder gemeenteraadslede, Amsterdam, IPP, 1999
- M. Leijenaar en B. Niemoller, „The Netherlands”, in: P. Norris (eds.), Passages to Power, Legislative recruitmentin advanced democracies, Cambridge University Press, 1997, pp. 114-136
- H. van de Velde, Vrouwen van de partij. De integratie van vrouwen in politieke partijen in Nederland, 1919-1990, Leiden, DSWO press, 1994
- A. Angerman en C.J.Krops, „Verkiezingen 1994: onderzoek naar gekozen vrouwen in 58 gemeenteraden na de verkiezingen op 2 maart 1994”, Vereniging voor Vrouwenbelangen, Utrecht, 1994, p. 7
- A. van den Berg, „Gaat het dit jaar lukken?: meer vrouwen op verkiesbare plaatsen”, in: Op Gelijke Voet, 1994, 15, nr. 1, pp. 4-6
- K. de Haan, Een vrouw gekozen 1994: een longitudinaal onderzoek in de provincie Drenthe naar de vertegenwoordiging van vrouwen op de kandidatenlijsten voor de gemeenteraadsverkiezingen, in de gemeenteraden en in de functie van wethouder, Assen, Drenthe, Stamm, 1994, pp. 29
- C. Kerling-Simons, „Aantal vrouwen op kandidatenlijsten voor de Provinciale Staten 1995-1999”, Utrecht: Vereniging voor Vrouwenbelangen, 1994, p. 3
- A. Angerman, „Op weg naar 1995”, in: Vrouwenbelangen, jrg. 58, nr. 4, pp. 2-19, 1993
- M. Leijenaar, „A Battle for Power. Selecting Candidates in the Netherlands”, in: J. Lovenduski and P. Norris, Gender and Party Politics, Sage, London, 1993, pp. 205-230
- R. Hillebrand, De anti-chambre van het parlement. Kandidaatstelling in Nederlandse Politieke partijen, DSWO, Leiden, 1992
- Emancipatieraad, Vrouwen in politiek en openbaar bestuur, ’s-Gravenhage, 1991
- M.H. Leijenaar, De geschade heerlijkheid. Politiek gedrag van mannen en vrouwen in Nederland, 1918-1988, ’s-Gravenhage, 1989, pp. 117-154
- R.A. Koole en M. Leijenaar, „The Netherlands, the predominance of regionalism”, in: M. Gallagher and M. Marsh (eds.) Candidate Selection in Comparative Perspective, Londen, Sage, 1988, pp. 190-209
- J.C. Schokking, De vrouw in de Nederlandse politiek. Emancipatie tot actief Burgerschap, Assen, 1958, pp. 205-208.
In 1998 is een onderzoek gehouden naar de kandidaatstellingprocedures van partijen ten behoeve van de gemeenteraadsverkiezingen van maart 1994, waarbij met name aandacht is besteed aan de positie van vrouwelijke kandidaten. Alle partijen uit 111 gemeenten zijn benaderd met een schriftelijke enquête. Van de ruim 600 benaderde politieke partijen, hebben uiteindelijk 386 de vragenlijsten geretourneerd. Het doel van dit onderzoek was om meer inzicht te verwerven in de aanpak van partijen in hun streven naar een grotere diversiteit van hun fracties. Over de positie van vrouwen op de lijsten, komen de onderzoekers tot de conclusies dat:
-
het overgrote deel van de verkiesbare plaatsen en van de hele kandidatenlijst door mannen wordt ingenomen. Zowel voor de nationale als lokale partijen, staat gemiddeld 1,1 vrouw op een verkiesbare plaats tegenover 3,5 man. De aantallen allochtonen op verkiesbare plaatsen zijn te verwaarlozen
-
ook blijkt dat 33% van de partijen geen enkele vrouw op een verkiesbare plaats heeft staan; bij 17% ligt het aandeel van vrouwen tussen de één en 24%; 32% van de partijen heeft tussen een kwart en de helft vrouwen op verkiesbare plaatsen staan en 18% heeft 50% of meer vrouwen verkiesbaar gesteld.
-
in grote steden staan niet meer vrouwen op verkiesbare plaatsen. Wel is het aandeel van allochtonen op verkiesbare plaatsen groter dan in de kleinere gemeenten.
-
hoe meer vrouwelijke leden in een partij, hoe hoger het percentage vrouwelijke kandidaten op verkiesbare plaatsen.
-
partijen die later beginnen met de werving en selectie, hebben vaker geen vrouwen op verkiesbare plaatsen staan dan partijen die wat eerder beginnen.
-
het instellen van een kandidaten- of selectiecommissie en het opstellen van een profielschets beïnvloeden de kansen voor vrouwen om op een verkiesbare plaats terecht te komen positief.
-
het persoonlijk benaderen van kandidaten door de lokale partijvoorzitters of kandidatencommissies blijkt gunstig uit te werken op het aandeel van vrouwen op verkiesbare plaatsen. Specifieke acties ten behoeve van een vrouwelijke kandidaat, blijken nauwelijks van invloed te zijn.
Zie voor de resultaten van dit onderzoek: M. Leijenaar, B. Niemöller en A. van der Kooij, Kandidaten gezocht, Politieke partijen en het streven naar grotere diversiteit onder gemeenteraadsleden, Amsterdam, IPP, 1999, p. 111.
Ondermeer in het kader van de landelijke aktie „Vrouwen kiezen in de politiek”, hebben enkele provinciale of gemeentelijke emancipatiebureaus zich eveneens beziggehouden met de problematiek van rekrutering en selectie van vrouwen voor politieke organen. Nota’s uitgegeven door deze bureaus zijn:
- J. Kuppens (red.), Nieuw talent in politieke partijen, Den Bosch, Bureau voor Emancipatiezaken Noord-Brabant, 1998
- L. Huizer (red.), Veelzijdigheid in de politiek: draaiboek voor het opstellen van de kandidatenlijst voor de gemeenteraadsverkiezingen 1998—2002, Delft, Emancipatiebureau Zuid-Holland, 1997
- M. de Wit en A. Crama (red.), Vrouwen met politieke ambities, Rotterdam, Emancipatiebureau Riet Hof, IPP, 1996
- Emancipatiebureau Den Haag, On speaking terms: verslag van een onderzoek naar gehanteerde selectiemethodes bij kandidaatstellingen voor gemeenteraadsverkiezingen in het kader van het project Politieke Vernieuwing en allochtone vrouwen, Den Haag, Emancipatiebureau Zuid Holland, 1996.
- H. Loos, Door Vrouwenogen, over partijcultuur en participatie van vrouwen in de politiek in Fryslan, Leeuwarden, Emancipatiebureau Friesland, 1994
- E. Bartowska (et al), 1994:Vrouwen kiezen in de politiek, Delft, Emancipatiebureau VES Zuid Holland, 1994
- T. Veltman en Y.Smeets (red.) Vrouwen kiezen in de politiek. Roermond, Vurore, instituut voor Emancipatieontwikkeling Limburg, 1994
- A. Voulelatou (red.), Een kwestie van kiezen: een inventarisatie van vrouwen in de lokale politiek in de provincie Utrecht, Utrecht: Pres Emancipatiebureau Utrecht, 1993.